◄ index ◄ De krukas en het krukwiel - blad 9 BLAD 10 blad 11 - De bovenas en het vangwiel ►
De kap, de windpeluw en de lagers.
Als de kast is opgerecht en de krukas op zijn plaats ligt, kan de kap op de stijlen worden gehesen.
In de molenmakerij is weer van alles voorbereid. De daklijsten en alle delen die er tussen horen te zitten of er bovenop, zijn voorzien van de nodige verbindingspennen en gaten. De molenmaker heeft de onderdelen naar de molenwerf gebracht waar ze inelkaar worden gezet. Daarna wordt met behulp van de schrank en de kaapstander de kap op de kaststijlen gehesen.
Een papieren malletje van één spantbeen voor het aftekenen van een kapspant. Elk spantbeen wordt opgebouwd uit twee aan elkaar gelaste delen. Eén spant bestaat uit twee benen die worden gekoppeld met een haansbalk en een stijltje.
De kapdelen liggen horizontaal gepotdekseld op de spanten. Deze worden daarom voor de nodige steun getand uitgezaagd.
De onderstukken met de pen van acht spantbenen.
De spantbenen worden op de kop van de schuurbandmachine afgewerkt.
De onderdelen van de kap zijn op de molenwerf aangekomen. Bovenaan liggen de daklijsten. Van links naar rechts: de achterbalk, de penbalk, de steunderbalk, de weerstijl in de handen van de molenmaker, de steunder, de keerstijl, het korbeel van de keerstijl, de keuvelensbalk en het windpeluw.
De onderdelen zijn inelkaar gezet. De knecht helpt met het plaatsen van de weerstijl in het windpeluw. De weerstijl heeft bovenaan een andere penverbinding dan de keerstijl. De weerstijl blijft namelijk demonteerbaar om de as bij verwijdering ruimte te geven. Dit komt gelukkig zelden voor. In de daklijsten zijn twee maal vier gaten gestoken voor de spantbenen. De penbalk blijft verstelbaar voor een optimale plaatsing van de bovenas.
De spantbenen worden tijdelijk geplaatst. Hier zijn de spanten compleet. Opgebouwd uit vier delen met een zaagtand voor de gepotdekselde kapplanken en de haansbalk en een stijltje voor de sterkte. De vier spanten zijn allemaal even groot.
Het kapframe is naast de ringmuur gesleept en wordt gereed gemaakt om te worden opgehesen. De schrank staat aan de andere kant van de molen. De kapdelen zijn met houten toognagels verbonden. Het windpeluw met zware bouten. Tussen de stijlen ligt de arduinen halssteen achter het steenbord. Tegen de stijlen zijn metalen strijkplaten gespijkerd. De as houdt hier een minimale ruimte over.
Of dit de werkelijkheid benadert is me niet duidelijk, maar in het klein ging het hijsen van de kapbasis vrij probleemloos. Het frame is bewust schuin gehangen. Later zal blijken waarom.
Ergens rechts staat een ploeg sterke mannen de kaapstander rond te draaien. De molenmaker en zijn knecht kijken toe en geven de aanwijzingen.
Het frame nadert de top. Nu is duidelijk te zien hoe de schrank staat opgesteld. De top van de schrank wordt doorgaans met acht lange tuien in de juiste positie gehouden. met behulp van kaapstanders kan de top van de schrank worden verplaatst. Een lastige klus, maar heel handig om de zware last precies te kunnen plaatsen. De schrank kan tijdens deze hijsklus tegen de kast steunen.
De linker daklijst wordt over de pen van de rechter voorstijl getild. Het frame draait over de achterhoekstijl, maar blijft stevig in de takels hangen. De rechter daklijst is nog niet over de stijl heen en de rechter daklijst blijft daardoor in de buurt van de pen waar hij overheen moet vallen.
Het frame is geheel boven de pennen gestegen en naar de stijlpennen geleid. Nu hoeft het frame alleen nog te zakken en ligt het op zijn plaats.
Het is gelukt. De daklijsten vallen moeiteloos over de pennen van de hoekstijlen. Met behulp van vier zware roosbouten worden de daklijsten verankerd aan de hoekstijlen. De knecht haalt de hijstouwen los.
◄ index ▲top BLAD 10 door naar blad 11 - de bovenas en het vangwiel ►
Bijgewerkt: 11-12-2014 /amsterdamblad10.html